Chùa Bà Thiên Hậu
Chùa Bà Thiên Hậu do những thương gia người Hoa xây dựng tại Phú Hài. Đây thực ra là một ngôi đền nhưng không rõ từ lúc nào kể cả người Hoa và người Việt ở đây đều gọi đền thờ bằng tên Chùa Bà Thiên Hậu và cũng từ đó đền này có tên như vậy. Căn cứ vào Thiên Hậu cung phả ghi chép lại rằng: Trước kia, những thương gia người Hoa sang giao thương tại Việt Nam thường vận chuyển hàng hóa bằng đường biển và ghé vào các cửa biển để lên chợ ven sông buôn bán. Tại Phan Thiết, họ thường ghé vào biển Phú Hài để đến chợ Dinh. Đặc biệt, đa số các thương gia buôn bán đều lập trang thờ bà Thiên Hậu trên ghe để được bà phù hộ bình an.
Một hôm, có một chiếc ghe bị hư hỏng và phải đậu lại sân Phú Hài để sửa chữa. Để thuận lợi cho việc sửa chữa, chủ ghe đã thỉnh tượng Bà lên một mô đất cạnh dòng sông để thờ cúng tạm. Sau khi sửa xong, chủ ghe lại làm lễ rước tượng xuống ghe. Nhưng tượng Bà bỗng dưng quá nặng, nhiều người khiêng không nhúc nhích nổi. Chủ ghe cũng đã cúng báo cho tượng nhưng vẫn không được. Cuối cùng đành phải che tạm một miếu nhỏ để thờ Bà. Sau đó, vào năm 1725, những thương gia người Hoa đến buôn bán tại chợ Dinh Phú Hài cùng đến cúng bái và góp tiền xây dựng lên chùa Bà Thiên Hậu tại đây. Năm 1946, chiến tranh xảy ra đã làm hư hại và sụp đổ ngôi đền. Sau này, ban quản lý miếu đã xin phép chính quyền địa phương xây dựng lại ngôi chùa trên nền đất cũ vào năm 1995. Đến năm 2003, Chùa Bà đã được khởi công xây dựng lại rồi hoàn tất với đền chính và hai đền phụ nhờ vào lòng hảo tâm, sự thành kính của tập thể người Hoa, người Việt tại địa phương cũng như các nơi trong và ngoài nước.
Hiện nay, Chùa Bà Thiên Hậu là một trong những nơi viếng thăm và du ngoạn không chỉ có người Hoa mà còn rất đông đảo người Việt vì sự tín ngưỡng và tâm linh của họ, một phần khác vì ở đây có nhiều cảnh trí thoáng mát và yên bình.
Chùa Phật Quang
Tọa lạc trên đường Trần Quang Khải (phường Hưng Long, thành phố Phan Thiết), chùa Phật Quang được xây dựng vào khoảng những năm đầu của thế kỷ XVIII và được xem là ngôi chùa lâu đời nhất tại thành phố biển Phan Thiết. Với địa thế nằm giữa những đồi cát đặc trưng miền biển Nam Trung Bộ, chùa Phật Quang còn gần gũi với người dân địa phương bằng tên gọi Chùa Cát. Không chỉ là cái nôi của Phật giáo tại Bình Thuận mà lịch sử hình thành chùa Phật Quang còn gắn liền với những di sản văn hóa vô giá.
Trải qua nhiều lần trùng tu và sửa chữa, ngôi chùa cổ với nhiều nét kiến trúc và trang trí của Phật giáo Trung Hoa với cổng tam quan, chùa tổ, chính điện… chùa Phật Quang hôm nay vừa giữ lại những nét kiến trúc truyền thống, vừa mang những giá trị văn hóa Phật giáo. Giữa những nét đẹp trong nghệ thật chạm khắc và trang trí, chùa Phật Quang còn hấp dẫn bởi những… cái nhất: chùa trang trí nhiều rồng nhất (166 con), chùa trang trí nhiều hoa văn và phù điêu nhất… Giữa không khí sôi động của một thành phố du lịch hôm nay, chùa Phật Quang vẫn trầm mặc và yên bình như hàng trăm năm qua nên vẫn thu hút rất đông tín đồ Phật tử và du khách khắp nơi tìm đến.
Chùa Ông
Nhắc tới những ngôi chùa linh thiêng và nổi tiếng ở Bình Thuận không thể không kể tới Chùa Ông. Đây là ngôi chùa cổ có quy mô lớn nhất của người Hoa ở tỉnh Bình Thuận. Chùa tọa lạc tại phường Đức Nghĩa, thành phố Phan Thiết hiện nay. Theo tài liệu trong Thần phả của chùa và niên đại khắc ghi bằng dòng chữ Hán trên thanh xà gồ nóc chính điện được biết: chùa lập vào tháng 11 năm Canh Dần 1770.
Chùa gồm nhiều dãy nhà liên tiếp nối nhau tạo thành một tổng thể uy nghi trên diện tích khá lớn. Các kèo cột đều được chạm khắc công phu, sắc sảo, cột chùa treo câu đối cổ sơn son thếp vàng lộng lẫy.Trong các gian thờ có nhiều bức tranh chạm gỗ mô tả sinh động các điển tích xưa của người Hoa, có niên đại ở thế kỷ XVIII. Các bao lam và khám thờ chạm khắc rất tỉ mỉ thể hiện nét đặc trưng về kiến trúc và trang trí của người Hoa. Đây cũng là một trong những ngôi chùa có vườn chùa rất đẹp và linh thiêng tại Phan Thiết. Từ bao đời nay, chùa Ông luôn là nơi mà vào dịp Tết cổ truyền nào của dân tộc, nhân dân cũng thường tụ tập đông đảo để cầu mong cho một cuộc sống ấm no, hạnh phúc và làm ăn gặp nhiều may mắn.
Chùa Núi (Chùa Tà Cú)
Ngôi chùa này được xây dựng chính thức vào năm 1879 do nhà sư Trần Hữu Đức trụ trì, tọa lạc trên núi Tà Cú ở độ cao hơn 400m, thuộc địa phận xã Tân Lập, huyện Hàm Thuận, cách thành phố Phan Thiết chừng 30km về phía Đông Nam. Trước đó nhiều năm đã có chùa thờ Phật bằng mái tranh vách đất (gọi là chùa Trên với tên gọi Linh Sơn Trường Thọ). Về sau, một chùa nữa được xây dựng ở phía dưới vào thế kỷ XIX theo ý nguyện của nhà sư trước lúc viên tịch (có tên là Long Đoàn) và dân gian gọi chung là Chùa Núi.
Toàn cảnh chùa là một tổng thể kiến trúc bao gồm: Tam Quan, điện thờ, tượng Phật… ẩn mình dưới rừng cây cổ thụ xanh tươi bốn mùa. Từ chân núi phải leo lên hàng trăm bậc tam cấp theo những con đường ngoằn ngoèo giữa rừng già mới lên được đến chùa. Không khí ở đây quanh năm trong lành, mát mẻ với nhiệt độ trung bình chỉ từ 18 đến 22 độ C. Chính phong cảnh hùng vĩ, nên thơ nơi núi rừng càng làm cho Chùa Núi trở nên nổi tiếng hơn.
Ngoài ra, chùa còn có pho tượng khổng lồ “Thích Ca nhập niết bàn” nằm ở vị trí cao nhất cách chùa khoảng 100m, thuộc vào pho tượng Phật hiếm có trong lịch sử Phật Giáo Việt Nam và là bức tượng lớn nhất nước ta lúc đó. Tượng Phật Thích Ca trong tư thế nằm nghiêng, đầu gối lên tay phải, 2 chân duỗi thẳng, mặt quay về hướng tây nam, lưng dựa vào vách núi.
Hiện nay, Chùa Núi cũng là một trong những điểm du lịch nổi tiếng ở Bình Thuận. Du khách đến đây luôn cảm thấy ngỡ ngàng trước cảnh chùa cổ kính, tượng phật trầm tư và dấu thiêng của sư tổ từ buổi sơ khai cách đây hơn trăm năm. Chùa Núi cùng với những cánh rừng trong khu Bảo tồn thiên nhiên lân cận đã được Nhà nước xếp hạng thắng cảnh quốc gia năm 1993. Nơi đây giờ đã có cáp treo để du khách lên xuống tham quan được thuận tiện hơn.
Chùa Linh Sơn – Núi Cao Cát
Phú Quý đang thu hút rất đông du khách ghé thăm nhờ cảnh quan thiên nhiên hoang sơ tuyệt đẹp cùng nhiều điểm đến hấp dẫn, trong đó không thể không nhắc đến ngôi chùa cổ Linh Sơn hơn 100 tuổi nằm trên đỉnh núi Cao Cát, ở độ cao 106m so với mực nước biển. Với lối kiến trúc độc đáo, lại có phong cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp, chùa Linh Sơn là điểm hành hương, vọng cảnh không thể bỏ qua khi khách vượt trùng khơi đến với đảo Phú Quý, Bình Thuận.
Bên cạnh hành hương, chùa Linh Sơn còn mang đến cho bạn cơ hội chiêm ngưỡng khung cảnh thiên nhiên đặc sắc. Được ngắm sóng biển mênh mông, núi non hùng vĩ, cảm nhận sự yên ả của chốn thanh tịnh, chắc hẳn tinh thần của bạn sẽ trở nên thư thái sau mỗi chuyến đi. Tới đây, bạn sẽ thấy những khu rừng bạt ngàn bao phủ ngôi chùa cổ bằng sắc màu xanh ngắt càng tạo thêm nét huyễn hoặc cho chốn thâm nghiêm. Ngoài ra, chùa còn có nhiều hạng mục kiến trúc độc đáo, hài hòa với vẻ đẹp thiên nhiên. Có thể nói, Linh Sơn Tự đóng vai trò rất quan trọng trong đời sống tâm linh của người dân trên đảo Phú Quý và là điểm tựa tinh thần để ngư dân đến cúng bái trước khi ra khơi.
Sau khi vào chùa dâng hương, bạn đừng quên tiếp tục đi lên đỉnh núi để chiêm ngưỡng bức tượng Bồ Tát Quan Thế Âm đặt uy nghi trên một bệ đá khổng lồ. Công trình đó cũng chính là điểm nhấn đặc sắc và tôn thêm vẻ đẹp cho quần thể thắng cảnh chùa Linh Sơn – núi Cao Cát.
Linh Quang Tự
Linh Quang Tự được xem là ngôi chùa cổ nhất ở đảo Phú Quý và cũng là một trong những ngôi chùa cổ ở Bình Thuận. Chùa nằm trên một ngọn đồi ở thôn Mỹ Khê thuộc địa phận xã Tam Thanh, tọa lạc trên một ngọn đồi thoai thoải, khung cảnh nơi đây vừa trầm mặc lại vừa thoáng đãng như tách biệt với cuộc sống nơi trần tục. Chùa được xây dựng vào năm 1747 đến nay đã có niên đại trên 250 năm, còn lưu giữ nhiều sắc phong và nhiều tượng Phật quý.
Toàn bộ cảnh chùa nổi lên như một chấm son được lồng khéo léo giữa bức tranh sơn thủy hữu tình của đảo Phú Quý. Không chỉ là một nơi có cảnh quan đẹp mà Linh Quang Tự còn là ngôi chùa tiêu biểu trên các lĩnh vực lịch sử, văn học và nghệ thuật về Phật giáo ở trên đảo. Chùa đã được Bộ Văn hóa Thông tin xếp hạng thắng cảnh cấp Quốc gia theo Quyết định số 51 QĐ/BT ngày 12/01/1996.
Chùa Long Thiền (Chùa Cây Thị)
Chùa Long Thiền hay còn có tên gọi khác là chùa Cây Thị là ngôi chùa cổ có hơn 200 năm tuổi nằm ở thôn Xuân Hòa, xã Phong Nẫm, thành phố Phan Thiết. Đây là ngôi chùa có nhiều bí ẩn và ly kỳ về loài rắn.
Tương truyền, ngày xưa cạnh chùa có mọc một cây thị đại thụ, vòng thân to đến nỗi 7 người ôm không xuể. Từ xa vẫn có thể nhìn thấy được tán cây, vì vậy chùa mới có tên khác là chùa Cây Thị. Chùa vốn nổi danh với loài rắn và cũng là ngôi chùa có rất nhiều rắn sinh sống.
Câu chuyện trở nên kỳ bí, linh thiêng khi loài rắn xuất hiện mỗi lúc đọc nghe kinh ở chánh điện, vườn rau cũng toàn rắn, lúc ngủ cũng có rắn nằm bên cạnh giường. Điều đáng nói là sư cùng Phật tử phát quang chùa thường xuyên và đem rắn đi nơi khác nhưng cuối cùng rắn cũng trở về đâu lại vào đấy. Ngoài ra, chùa Cây Thị còn có nhiều chuyện kỳ bí khác như câu chuyện nước tại chùa thì mặn, trong khi đó, nước tại các hộ dân xung quanh chùa thì lại bình thường. Tuy nhiên, những câu chuyện khá ly kỳ này đến nay vẫn chưa tìm được lời giải thích. Nhưng chùa cũng là nơi linh thiêng, thanh tịnh, nơi để người dân dâng hương, cúng bái cầu mong những điều tốt đẹp trong cuộc sống cho bản thân và những người thân yêu trong gia đình.
Linh Sơn Cổ Tự
Linh Sơn Cổ Tự là một trong những chùa nổi tiếng ở Bình Thuận được xây dựng vào những năm đầu của thế kỷ XIX trong khu rừng già thuộc xã Vĩnh Hảo, huyện Tuy Phong ngày nay. Vị trí xây dựng chùa rất lý tưởng: giữa khung cảnh núi rừng âm u, yên tĩnh tạo nên sự thanh tịnh của giới tu hành. Bao quanh là những đỉnh núi tạo nên hữu bạch hổ, tả thanh long, nhiều hang đá tự nhiên hình hàm rồng, hàm ếch, giếng rún rồng không bao giờ cạn nước… Những hang động có sẵn của tự nhiên mà y như có sự sắp đặt của bàn tay con người vậy.
Trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp, dân làng đã rời tượng Phật vào giấu ở trong hang đá và phá dỡ chùa, đến năm 1986 – 1987 mới xây dựng lại ngôi chùa trên nền xưa. Hiện nay, Linh Sơn tự còn lưu giữ khá nhiều di vật cổ có giá trị như tượng nhà sư Bửu Tạng, chuông đồng… Mặc cho đường xá xa xôi nhưng hàng ngày vẫn có nhiều đoàn khách từ khắp các nơi đến vãn cảnh chùa và tận hưởng không khí mát mẻ trong lành của Linh Sơn Cổ Tự.
Cổ Thạch Tự (Chùa Hang)
Cổ Thạch Tự hay còn gọi là Chùa Hang tọa lạc gần bờ biển xã Bình Thạnh, huyện Tuy Phong cách thành phố Phan Thiết khoảng 100km về phía Bắc, ẩn mình trong hang động tự nhiên với cảnh non nước hữu tình. Chùa được xây dựng vào năm Minh Mạng thứ 16 (1835) trên khu đồi núi thấp, nằm ở độ cao 64m so với mực nước biển, người ta lợi dụng những hang đá để xây dựng chùa.
Đầu tiên, chùa chỉ là một thảo am nhỏ vách ván, lợp lá. Đến thời vua Thiệu Trị, chùa được xây dựng lớn cả về không gian lẫn nghệ thuật kiến trúc và còn giữ hầu như nguyên vẹn đến ngày nay. Toàn bộ ngôi chùa có diện tích khoảng 1200 m2, bao gồm khu chính điện, khu tam quan ngoại và các công trình phụ cảnh khác. Đầu năm 1997, chùa xây dựng thêm nhiều tượng Phật Bà Quan Âm rải rác xen biển, tạo phong cảnh đẹp khi đứng trên Chùa Hang nhìn xuống. Lượng khách tới tham quan chùa hàng ngày khá đông, vào những ngày giỗ tổ Chùa (23/5 âm lịch), Lễ Nghinh Ông (16/6 âm lịch) hay Lễ Tiết Thanh Minh, chùa đã thu hút hàng vạn lượt khách đến viếng chùa và vãn cảnh.
Ngày 21/12/1993, Chùa Hang được Nhà nước công nhận là Di tích lịch sử văn hóa Quốc gia. Ngoài việc đi lễ chùa, tới đây, du khách còn có thể hòa mình dưới làn nước trong xanh và sưu tầm những viên đá đủ màu sắc, hình dạng mà thiên nhiên ban tặng cho vùng biển Cổ Thạch. Có thể nói, Cổ Thạch Tự và biển Cổ Thạch hiện đã trở thành điểm đến lý tưởng, thú vị đối với du khách cả trong và ngoài nước.
