Đền Mẫu
Đền Mẫu nổi tiếng là một di tích đẹp và linh thiêng nhất trong quần thể di tích Phố Hiến. Đền Mẫu nằm trên đường Bãi Sậy, phường Quang Trung, thành phố Hưng Yên. Đền nằm ven hồ Bán Nguyệt phong cảnh hữu tình, cây cối râm mát. Điều đó làm cho ngôi đền vừa đẹp, vừa trang nghiêm.
Theo “Đại Nam nhất thống chí”, đền Mẫu được xây dựng từ thời Trần Nhân Tông, niên hiệu Thiệu Bảo nguyên niên (1279). Trải qua nhiều lần trùng tu, năm Thành Thái thứ 8 (1896) đền Mẫu được trùng tu lớn quy mô như ngày nay.
Đền Mẫu thờ Dương Quý Phi – một vị quý phi triều Tống của Trung Hoa. Đền có kết cấu và phong cảnh rất đẹp. Qua nghi môn là sân đền, giữa sân có cây cổ thụ to tương truyền gần 700 tuổi được kết hợp bởi 3 cây đa, sanh, si. Khu nội tự của đền xây theo hình chữ Quốc: Đại bái, trung từ, hậu cung và hai dãy dải vũ. Tòa đại bái có 3 gian. Trung từ có 3 gian. Tiếp đến là 5 gian hậu cung.
Hàng năm, lễ hội đền Mẫu được tổ chức từ 10-15/3 âm lịch đã thu hút đông đảo du khách tới tham quan.
Chùa Chuông
Chùa Chuông nằm ở xóm Chùa, thôn Nhân Dục, phường Hiến Nam, thành phố Hưng Yên. Nơi đây được mệnh danh là “đệ nhất danh thắng”.
Chùa được xây dựng từ thế kỉ 15 và được trùng tu nhiều lần. Chùa bao gồm: tiền đường, thượng điện, nhà Tổ, nhà Mẫu và hai dãy hành lang. Trong chùa có đặt 52 pho tượng cổ: Thập bát La hán, Hộ pháp… cùng các khánh đá. Một trong những hiện vật có giá trị nhất lưu giữ tại chùa là tấm bia đá dựng năm 1711 (năm Vĩnh Thịnh thứ 7) ghi tên những người công đức tu sửa chùa và ghi lại cảnh đẹp của Phố Hiến.
Hàng năm, mỗi độ xuân về hay vào dịp lễ Phật đản, chùa Chuông tổ chức lễ hội thu hút nhiều khách trong vùng và khách thập phương.
Văn miếu Xích Đằng
Văn miếu Xích Đằng là công trình kiến trúc nằm ở thôn Xích Đằng, Phường Lam Sơn, thành phố Hưng Yên, Hưng Yên. Đây là một trong những di tích quan trọng trong quần thể di tích Phố Hiến. Văn miếu được xây dựng từ cuối thời Lê (thế kỷ 18) và trải qua đợt trùng tu lớn năm 1839 (năm Minh Mạng thứ 20).
Văn miếu bao gồm các công trình kiến trúc: tam quan, lầu khánh, lầu chuông, hai dải vũ, khu chính và khu tháp thờ. Tam quan xây dựng theo cấu trúc” chồng diêm hai tầng tám mái”. Đây là công trình kiến trúc vẫn giữ được nguyên vẹn từ khi xây dựng và được lấy làm biểu tượng của tỉnh Hưng Yên.
Hai bên sân là lầu chuông và lầu khánh.Lầu chuông có treo quả chuông đúc bằng đồng năm 1804, còn lầu khánh có treo khánh đá dựng năm 1803. Tiếp theo là 2 dải vũ hai bên.
Tam quan gồm 3 tòa: tiền tế, trung từ, hậu cung. Đây là nơi thờ Khổng Tử, nhà giáo Chu Văn An, các vị thánh hiền Nho giáo và dựng 9 tấm bia ghi danh các vị học sĩ đỗ đạt cao.
Hàng năm vào dịp 4, 5 tết, Văn miếu lại tổ chức lễ hội với các hoạt động hát ca trù, cho chữ đầu xuân.
Chùa Hiến
Chùa Hiến là một công trình kiến trúc nằm trong cụm di tích Phố Hiến. Chùa tọa lạc trên đường Phố Hiến, phường Hồng Châu, thành phố Hưng Yên, Hưng Yên.
Theo sử sách ghi lại, chùa được xây dựng ở cuối thời Lý, đầu thời Trần bởi Tô Hiến Thành – một quan đại thần thời Lý. Chùa có tên chữ Hán là: “Thiên Ứng tự” theo niên hiệu Thiên Ứng của vua Trần Thái Tông (1232-1250).
Chùa Hiến bao gồm tiền đường, thiên hương, thượng điện và ba mặt là hành lang. Giữa thượng điện là tượng Quan Âm Nam Hải. Phía trước là tượng tứ vị bồ tát. Phía trước sân chùa Hiến có 2 tấm bia đá: “Thiên Ứng tự – tân tự trùng tư thạch bia ký” (niên đại Vĩnh Tộ thứ 2), “Thiên Ứng tự – bia ký công đức trùng hưng” (niên đại Vĩnh Thịnh thứ 5).
Chùa Hiến nổi tiếng có cây nhãn Tổ (nhãn lồng, nhãn tiến vua). Đây là cây nhãn đường phèn, quả to, mã đẹp, cùi dày, hương vị đặc biệt thơm ngon. Cây nhãn Tổ hiện diện như một biểu tượng của giống nhãn đặc sản Phố Hiến.
Đền Trần
Đền Trần nằm trên đường Bãi Sậy, phường Quang Trung, thành phố Hưng Yên. Tương truyền đây là nơi Trần Quốc Tuấn đã từng đóng quân nên sau khi mất để tưởng nhớ công lao của ông nhân dân đã lập đền thờ.
Đền Trần được xây dựng từ thời Trần. Ban đầu, đền có quy mô nhỏ, đến thời Nguyễn được trùng tu với quy mô lớn và có kiến trúc như ngày nay.
Đền có kiến trúc kiểu chữ Tam: Tiền tế, trung từ và hậu cung. Từ ngoài vào là cổng nghi môn xây kiểu “chồng diêm hai tầng tám mái”. Tòa đại bái gồm 5 gian xây theo kiểu “chồng rường giá chiêng”. Tiếp theo là 5 gian trung từ. Cuối cùng là hậu cung thờ Trần Hưng Đạo và tòan bộ gia thất của ông.
Hàng năm, vào ngày 8/3 và 20/8 âm lịch lễ hội đền Trần được tổ chức để tưởng nhớ ngày chiến thắng quân xâm lược và ngày ông mất.
Đền Mây
Đền Mây nằm trong quần thể di tích Phố Hiến, được xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt. Xưa kia, đền Mây nằm cạnh bến đò Mây, ven sông Hồng, nay thuộc thôn Đằng Châu, phường Lam Sơn, thành phố Hưng Yên.
Đền Mây thờ tướng quân Phạm Bạch Hổ thời 12 sứ quân (vua Mây). Có nhiều ghi chép cho rằng đền Mây được xây dựng từ thời nhà Đinh. Trải qua thời gian, đền Mây được trùng tu nhiều lần. Ngày nay ngôi đền vẫn mang đặc trưng kiến trúc thời Lê và thời Hậu Nguyễn. Đền được xây dựng theo kiểu chữ Tam: Tiền tế, trung từ và hậu cung. Tiền tế có 3 gian, bên trong lưu các bức đại tự chạm khảm… Trung từ gồm 5 gian là nơi thờ 4 vị quan văn võ của vua Mây Phạm Bạch Hổ. Hậu cung gồm 3 gian với kết cấu đơn giản. Trong đền còn lưu giữ 27 pho tượng hầu hết là thời Lê.
Hàng năm, lễ hội đền Mây được tổ chức ở hai thời điểm khác nhau. Từ ngày 8-16 tháng giêng là lễ hội kỉ niệm ngày sinh. Từ ngày 12-18 tháng 11 là lễ hội kỉ niệm ngày hóa của Phạm Bạch Hổ. Đây là dịp để thu hút khách thập phương và nhân dân trong vùng.
